Tận Cùng Là Cái Chết
Chương 11
THÁNG THỨ NHẤT - MÙA HẠ
NGÀY THỨ MƯỜI HAI
- Vậy đó chính là điều mà cô định nói?
Điều mà Renisenb nói với Hori có vẻ là một sự khẳng định hơn là một câu hỏi. Và nàng nói thêm, trong hơi thở thì thầm, chắc chắn hơn và cũng kinh hoàng hơn:
- Chính Satipy đã giết Nofret...
Ngồi tựa tay vào cằm trên lối vào căn phòng bằng đá nhỏ của Hori nằm cạnh Lăng, Renisenb lặng ngắm thung lũng bên dưới.
Nàng mơ màng nghĩ đến việc những lời nàng thốt ra hôm qua thật xa vời đến chừng nào? (Mà có thực là chỉ mới một thời gian ngắn như vậy không nhỉ?) Từ đây nhìn xuống, ngôi nhà ở dưới kia và tất cả những khuôn mặt hớt hải bận rộn ấy dường như vô nghĩa hoặc không khác gì hơn một cái tổ kiến.
Chỉ cò mặt trời, oai vệ chiếu trên cao, chỉ có ánh sáng dát bạc của dòng sông Nile sáng nay, chỉ có những cái đó là vĩnh cữu và tồn tại. Khay đã chết, và Nofret, và Satipy - và một ngày nào đó nàng và Hori cũng sẽ chết. Nhưng thần Re thì vẫn sẽ ngự trị nơi thiên đình và vẫn sẽ chèo thuyền xuyên qua đêm, xuyên qua âm phủ đến bình minh của ngày kế tiếp. Và dòng sông lớn vẫn sẽ chảy mãi, chảy qua những ngọn đồi Voi đến tận Thebes, qua những ngôi làng và đến tận Hạ Ai Cập nơi Nofret đã sống bằng con tim tươi vui, vẫn chảy đến những vùng đại dương mênh mông và rất xa Ai Cập.
Satipy và Nofret...
Renisenb tiếp tục nói ý tưởng của mình to hơn, vì Hori đã không trả lời nàng.
- Anh thấy đó, thế mà trước đây em cứ chắc chắn là Sobek...
Nàng ngưng ngang. Hori trầm tư:
- Chỉ là một dự đoán.
- Mà em cũng thật là ngu ngốc - Renisenb tiếp - Ngày đó, Henet đã bảo em hoặc gần như bảo cho em biết rằng Satipy đã đi theo lối này, mụ còn nói là Nofret đã lên đây. Đúng ra em phải hiểu rõ ràng rằng Satipy đã theo dõi Nofret, rằng họ đã gặp nhau trên lối đi trên dốc đá, và rằng chính Satipy đã ném Nofret xuống. Chỉ một thời gian trước đó chẳng phải chị ấy đã nói rằng chị ấy còn đàn ông hơn cả hai người anh ruột của em là gì.
Renisenb ngừng lại, rùng mình:
- Và rồi khi em gặp chị ấy - nàng tiếp - đáng lẽ em phải biết ngay mới phải. Chị ấy hoàn toàn khác hẳn. Chị ấy sợ hãi. Chị ấy cố thuyết phục em quay lại với chị. Chị ấy không muốn em gặp thi thể Nofret. Em hẳn là mù mới không nhận ra sự thực. Nhưng cũng bởi lẽ lúc đó em quá lo sợ về anh Sobek...
- Tôi biết. Do chỗ cô thấy Sobek giết con rắn.
Renisenb hối hả đồng ý.
- Vâng, chính vì vậy đó anh. Rồi thì em nằm mơ. Tội nghiệp anh Sobek... em đã phán đoán sai về anh ấy biết chừng nào. Đúng như anh nói, dọa không phải là làm. Anh Sobek thì luôn luôn huênh hoang bạo mồm bạo miệng. Nhưng chính Satipy mới là người luôn luôn táo bạo và tàn nhẫn để không sợ hành động. Và rồi, kể từ đó, chị ấy bơ phờ như một bóng ma - Điều đó đã làm tất cả chúng ta ngạc nhiên. Thế mà tại sao chúng ta lại không nghĩ rằng đó là lời giải thích đúng đắn nhất nhỉ?
Rồi liếc mắt nhìn lên, nàng thêm:
- Nhưng anh thì anh có nghĩ đến?
- Có một lúc nào đó - Hori nói - tôi sẽ tin rằng chìa khóa của sự thật về cái chết của Nofret nằm trong sự thay đổi tính tình lỳ dị của Satipy. Sự thay đổi đó đáng chú ý đến nỗi phải có một cái gì tương xứng với nó.
- Thế nhưng anh đã không nói gì cả?
- Tôi nói thế nào được, Renisenb? Làm sao tôi có thể chứng minh được.
- Vâng, tất nhiên không chứng minh được.
- Mà chứng cớ thì phải vững chắc.
Renisenb tranh luận:
- Thế mà có lần anh đã nói rằng người ta không thật sự thay đổi. Tại sao giờ đây anh lại chấp nhận rằng chị Satipy quả thực thay đổi.
Hori mỉm cười:
- Cô lý sự lắm. Không, Renisenb ạ, điều tôi nói vẫn là khá đúng - con người ta luôn luôn là chính mình. Satipy cũng giống như Sobek, tất cả đều mạnh tiếng, mạnh lời. Satipy, quả thật, có thể đã đi từ lời nói đến hành động. Nhưng tôi nghĩ cô ta là loại người không bao giờ có thể biết về một việc trước khi sự việc đó xảy ra. Trong suốt cuộc đời cô ta, mãi cho đến cái ngày đặc biệt đó, cô ta chưa bao giờ gặp điều gì phải sợ hãi. Khi niềm sợ hãi đến, nó chiếm lĩnh cô mà cô không ý thức. Và chỉ khi đó cô mới hiểu rằng can đảm chính là quyết định đối mặt với điều mình không thấy được - và cô ta không có được sự can đảm đó.
Renisenb thầm thì:
- Khi niềm sợ hãi đến... Vâng, đó là điều đã đến với tất cả chúng ta từ khi Nofret chết. Satipy đã mang nó trên mặt chị và tất cả chúng ta đều thấy. Niềm sợ hãi ở đó, trong ánh mắt của chị ấy khi chị ấy chết... Khi chị ấy nói: "Nofret", dường như là chị ấy thấy...
Renisenb ngừng lại, nàng quay mặt nhìn Hori, đôi mắt mở rộng với một câu hỏi:
- Anh Hori, chị ấy thấy gì vậy? Trên đó, trên lối đi đó. Chúng ta thì không thấy gì hết! Không có gì ở đó hết!.
- Đối với chúng ta... thì không.
- Nhưng đối với chị ấy? Chị ấy thấy Nofret. Nofret hiện về để báo thù. Nhưng Nofret đã chết và ngôi mộ đã niêm lại rồi. Vậy thì chị ấy thấy cái gì?
- Hình ảnh trong trí óc của cô ta.
- Anh chắc không? Bởi vì nếu không phải thế...
- Renisenb, nếu không phải như vậy thì sao?
- Anh Hori... - Renisenb đưa tay ra - Mọi sự giờ đây đã chấm dứt chưa? Khi mà giờ đây Satipy đã chết? Đã thực sự chấm dứt chưa?
Anh đưa cả hai tay cầm lấy tay nàng, siết chặt:
- Vâng, chắc chắn hết rồi, Renisenb. Ít nhất cô cũng không cần phải sợ hãi nữa.
Renisenb thì thầm trong hơi thở:
- Nhưng Esa bảo rằng Nofret ghét em.
- Nofret ghét cô?
- Nội bảo vậy.
- Ai mà Nofret chẳng ghét - Hori đáp - Đôi khi tôi nghĩ rằng cô ta ghét mọi người trong nhà này. Nhưng ít nhất cô cũng không làm gì chống lại cô ta.
- Vâng, thật như vậy.
- Vả lại, Renisenb ạ, không có gì trong tâm trí cô chống lại cô cả.
- Có phải anh muốn nói nếu giả dụ em sẽ đi trên bờ đá kia vào một buổi hoàng hôn nào đó - vào đúng thời điểm Nofret chết - và nếu như em đột nhiên quay đầu lại, em sẽ không thấy gì cả? Em sẽ an toàn?
- Cô sẽ an toàn, Renisenb ạ, bởi vì nếu cô đi trên bờ đá, tôi sẽ đi cùng cô và không có gì làm hại được cô cả.
Nhưng Renisenb nhíu mày và lắc đầu:
- Không, Hori, em sẽ đi một mình.
- Nhưng tại sao chớ? Cô bé Renisenb? Cô không sợ sao?
- Sợ chứ. Em nghĩ rằng em sẽ sợ. Nhưng đồng thời đó là điều em phải làm. Mọi người trong nhà hiện nay đang sợ hãi và run rẩy, họ chạy đến Đền Thờ thỉnh bùa về đeo và kêu thét lên rằng không nên đi trên lối này vào lúc chạng vạng. Nhưng thật ra đâu có điều gì huyền bí khiến chị Satipy lảo đảo và té đâu. Chỉ là sự sợ hãi. Sợ hãi vì điều ác mà chị ấy đã làm. Bởi vì cướp mất sự sống của một người trẻ, mạnh khỏe và yêu đời là một tội ác. Còn em, em không làm điều gì ác, vì thế nếu Nofret có thật sự ghét em đi nữa, thì lòng thù ghét của cô ta cũng không làm hại được em. Em tin như vậy. Với lại nếu người ta luôn luôn phải sống trong nỗi sợ hãi thì thà chết đi còn hơn. Vì thế em sẽ vượt qua sự sợ hãi.
- Đó là những lời thật can đảm, Renisenb ạ.
- Có lẽ nó can đảm hơn là em cảm thấy, anh Hori ạ. - Nàng mỉm mắt nhìn anh, mỉm cười. Nàng đứng lên - Nhưng em cảm thấy nói ra điều ấy thật tốt.
Hori cũng đứng lên bên cạnh nàng:
- Tôi sẽ nhớ mãi những lời cô, Renisenb ạ. Vâng, tôi nhớ cái cách cô ngẩng đầu và nói điều đó. Nó biểu thị lòng can đảm và sự thật mà tôi luôn luôn thấy ở tâm hồn cô.
Anh nắm lấy tay nàng:
- Hãy nhìn xem, Renisenb. Từ đây hãy nhìn qua thung lũng đến tận sông lớn và xa hơn nữa. Đó là Ai Cập, xứ sở của chúng ta. Bị xâu xé bởi chiến tranh và xung đột trong hàng bao năm trời, bị phân chia thành những vương quốc nhỏ, nhưng giờ đây không bao lâu nữa, chúng sẽ lại tập hợp thành một quốc gia thống nhất. Cả Thượng Ai Cập và Hạ Ai Cập lại hợp thành một. Tôi hy vọng và ao ước Ai Cập sẽ phục hồi lại sự lớn lao ngày trước. Vào ngày đó tổ quốc chúng ta sẽ cần đến những người đàn ông và đàn bà có đủ con tim và dũng khí, những người phụ nữ như cô, Renisenb ạ. Không phải là những người đàn ông như Imhotep, luôn luôn bận rộn với những chuyện lời lỗ hẹp hòi. Không phải những người như Sobek, lười biếng và huênh hoang. Không phải những cậu bé như Ipy, người chỉ biết mình kiếm được gì. Cũng không phải cả những người con trai siêng năng, chân thật như Yahmose... Ngồi nơi đây, giữa những người chết theo đúng nghĩa đen của nó, tính toán lời lỗ, tôi đi đến chỗ nhận ra rằng có những cái được không thể tính bằng của cải, có những cái mất còn tệ hại hơn việc mất một mùa lúa... Tôi nhìn Sông Lớn và tôi thấy dòng máu sống động của Ai Cập đã hiện hữu trước khi chúng ta ra đời và sẽ còn hiện hữu sau khi chúng ta chết. Sống và chết, Renisenb ạ, không phải là vấn đề lớn lao lắm đâu. Tôi là Hori, một người làm công cho Imhotep, nhưng khi đứng đây nhìn trên khắp Ai Cập, tôi biết đến một nỗi thanh bình, vâng, một niềm hoan lạc mà giá có ai đem chức quốc vương Ai Cập đổi lấy nó, tôi cũng không đổi. Cô có hiểu điều tôi nói không Renisenb?
- Em cũng nghĩ thế, anh Hori ạ, một ít thôi. Anh khác với những người dưới kia, có một lúc nào đó em đã từng hiểu như vậy. Và những lúc em ở đây với anh, em cảm thấy điều mà anh cảm thấy, nhưng mơ hồ. Nhưng em hiểu lời anh nói. Khi em ở đây thì những việc dưới kia - nàng đưa tay chỉ xuống dưới - có vẻ không còn quan trọng nữa. Những xung đột, những hận thù, những sự huyên náo không ngừng dưới ấy. Ở đây, người ta thoát lên trên tất cả.
Nàng ngừng nói, cặp mày nhăn lại, rồi tiếp tục, giọng hơi lắp bắp:
- Đôi khi em... em sung sướng được thoát ra. Thế nhưng em cũng không rõ nữa... có một cái gì đó - dưới kia - gọi em trở lại.
Hori buông tay nàng và bước lại một bước:
- Vâng, tôi thấy. Kameni đang hát trong sân nhà.
- Anh nói gì vậy, anh Hori? Em không nghĩ đến Kameni.
- Có thể cô không nghĩ đến Kameni. Nhưng đồng thời tôi nghĩ rằng cô đang nghe Kameni mà cô không biết.
Renisenb chăm chăm nhìn anh, mày nhăn lại:
- Anh nói gì lạ quá, anh Hori ạ. Đứng từ đây ta không thể nghe Kameni hát. Xa quá mà.
Hori nhẹ nhàng thở dài và lắc đầu. Sự vui thú trong ánh mắt anh làm nàng ngạc nhiên. Nàng cảm thấy hơi tức giận và ngỡ ngàng bởi vì nàng không thể hiểu nổi.
NGÀY THỨ MƯỜI HAI
- Vậy đó chính là điều mà cô định nói?
Điều mà Renisenb nói với Hori có vẻ là một sự khẳng định hơn là một câu hỏi. Và nàng nói thêm, trong hơi thở thì thầm, chắc chắn hơn và cũng kinh hoàng hơn:
- Chính Satipy đã giết Nofret...
Ngồi tựa tay vào cằm trên lối vào căn phòng bằng đá nhỏ của Hori nằm cạnh Lăng, Renisenb lặng ngắm thung lũng bên dưới.
Nàng mơ màng nghĩ đến việc những lời nàng thốt ra hôm qua thật xa vời đến chừng nào? (Mà có thực là chỉ mới một thời gian ngắn như vậy không nhỉ?) Từ đây nhìn xuống, ngôi nhà ở dưới kia và tất cả những khuôn mặt hớt hải bận rộn ấy dường như vô nghĩa hoặc không khác gì hơn một cái tổ kiến.
Chỉ cò mặt trời, oai vệ chiếu trên cao, chỉ có ánh sáng dát bạc của dòng sông Nile sáng nay, chỉ có những cái đó là vĩnh cữu và tồn tại. Khay đã chết, và Nofret, và Satipy - và một ngày nào đó nàng và Hori cũng sẽ chết. Nhưng thần Re thì vẫn sẽ ngự trị nơi thiên đình và vẫn sẽ chèo thuyền xuyên qua đêm, xuyên qua âm phủ đến bình minh của ngày kế tiếp. Và dòng sông lớn vẫn sẽ chảy mãi, chảy qua những ngọn đồi Voi đến tận Thebes, qua những ngôi làng và đến tận Hạ Ai Cập nơi Nofret đã sống bằng con tim tươi vui, vẫn chảy đến những vùng đại dương mênh mông và rất xa Ai Cập.
Satipy và Nofret...
Renisenb tiếp tục nói ý tưởng của mình to hơn, vì Hori đã không trả lời nàng.
- Anh thấy đó, thế mà trước đây em cứ chắc chắn là Sobek...
Nàng ngưng ngang. Hori trầm tư:
- Chỉ là một dự đoán.
- Mà em cũng thật là ngu ngốc - Renisenb tiếp - Ngày đó, Henet đã bảo em hoặc gần như bảo cho em biết rằng Satipy đã đi theo lối này, mụ còn nói là Nofret đã lên đây. Đúng ra em phải hiểu rõ ràng rằng Satipy đã theo dõi Nofret, rằng họ đã gặp nhau trên lối đi trên dốc đá, và rằng chính Satipy đã ném Nofret xuống. Chỉ một thời gian trước đó chẳng phải chị ấy đã nói rằng chị ấy còn đàn ông hơn cả hai người anh ruột của em là gì.
Renisenb ngừng lại, rùng mình:
- Và rồi khi em gặp chị ấy - nàng tiếp - đáng lẽ em phải biết ngay mới phải. Chị ấy hoàn toàn khác hẳn. Chị ấy sợ hãi. Chị ấy cố thuyết phục em quay lại với chị. Chị ấy không muốn em gặp thi thể Nofret. Em hẳn là mù mới không nhận ra sự thực. Nhưng cũng bởi lẽ lúc đó em quá lo sợ về anh Sobek...
- Tôi biết. Do chỗ cô thấy Sobek giết con rắn.
Renisenb hối hả đồng ý.
- Vâng, chính vì vậy đó anh. Rồi thì em nằm mơ. Tội nghiệp anh Sobek... em đã phán đoán sai về anh ấy biết chừng nào. Đúng như anh nói, dọa không phải là làm. Anh Sobek thì luôn luôn huênh hoang bạo mồm bạo miệng. Nhưng chính Satipy mới là người luôn luôn táo bạo và tàn nhẫn để không sợ hành động. Và rồi, kể từ đó, chị ấy bơ phờ như một bóng ma - Điều đó đã làm tất cả chúng ta ngạc nhiên. Thế mà tại sao chúng ta lại không nghĩ rằng đó là lời giải thích đúng đắn nhất nhỉ?
Rồi liếc mắt nhìn lên, nàng thêm:
- Nhưng anh thì anh có nghĩ đến?
- Có một lúc nào đó - Hori nói - tôi sẽ tin rằng chìa khóa của sự thật về cái chết của Nofret nằm trong sự thay đổi tính tình lỳ dị của Satipy. Sự thay đổi đó đáng chú ý đến nỗi phải có một cái gì tương xứng với nó.
- Thế nhưng anh đã không nói gì cả?
- Tôi nói thế nào được, Renisenb? Làm sao tôi có thể chứng minh được.
- Vâng, tất nhiên không chứng minh được.
- Mà chứng cớ thì phải vững chắc.
Renisenb tranh luận:
- Thế mà có lần anh đã nói rằng người ta không thật sự thay đổi. Tại sao giờ đây anh lại chấp nhận rằng chị Satipy quả thực thay đổi.
Hori mỉm cười:
- Cô lý sự lắm. Không, Renisenb ạ, điều tôi nói vẫn là khá đúng - con người ta luôn luôn là chính mình. Satipy cũng giống như Sobek, tất cả đều mạnh tiếng, mạnh lời. Satipy, quả thật, có thể đã đi từ lời nói đến hành động. Nhưng tôi nghĩ cô ta là loại người không bao giờ có thể biết về một việc trước khi sự việc đó xảy ra. Trong suốt cuộc đời cô ta, mãi cho đến cái ngày đặc biệt đó, cô ta chưa bao giờ gặp điều gì phải sợ hãi. Khi niềm sợ hãi đến, nó chiếm lĩnh cô mà cô không ý thức. Và chỉ khi đó cô mới hiểu rằng can đảm chính là quyết định đối mặt với điều mình không thấy được - và cô ta không có được sự can đảm đó.
Renisenb thầm thì:
- Khi niềm sợ hãi đến... Vâng, đó là điều đã đến với tất cả chúng ta từ khi Nofret chết. Satipy đã mang nó trên mặt chị và tất cả chúng ta đều thấy. Niềm sợ hãi ở đó, trong ánh mắt của chị ấy khi chị ấy chết... Khi chị ấy nói: "Nofret", dường như là chị ấy thấy...
Renisenb ngừng lại, nàng quay mặt nhìn Hori, đôi mắt mở rộng với một câu hỏi:
- Anh Hori, chị ấy thấy gì vậy? Trên đó, trên lối đi đó. Chúng ta thì không thấy gì hết! Không có gì ở đó hết!.
- Đối với chúng ta... thì không.
- Nhưng đối với chị ấy? Chị ấy thấy Nofret. Nofret hiện về để báo thù. Nhưng Nofret đã chết và ngôi mộ đã niêm lại rồi. Vậy thì chị ấy thấy cái gì?
- Hình ảnh trong trí óc của cô ta.
- Anh chắc không? Bởi vì nếu không phải thế...
- Renisenb, nếu không phải như vậy thì sao?
- Anh Hori... - Renisenb đưa tay ra - Mọi sự giờ đây đã chấm dứt chưa? Khi mà giờ đây Satipy đã chết? Đã thực sự chấm dứt chưa?
Anh đưa cả hai tay cầm lấy tay nàng, siết chặt:
- Vâng, chắc chắn hết rồi, Renisenb. Ít nhất cô cũng không cần phải sợ hãi nữa.
Renisenb thì thầm trong hơi thở:
- Nhưng Esa bảo rằng Nofret ghét em.
- Nofret ghét cô?
- Nội bảo vậy.
- Ai mà Nofret chẳng ghét - Hori đáp - Đôi khi tôi nghĩ rằng cô ta ghét mọi người trong nhà này. Nhưng ít nhất cô cũng không làm gì chống lại cô ta.
- Vâng, thật như vậy.
- Vả lại, Renisenb ạ, không có gì trong tâm trí cô chống lại cô cả.
- Có phải anh muốn nói nếu giả dụ em sẽ đi trên bờ đá kia vào một buổi hoàng hôn nào đó - vào đúng thời điểm Nofret chết - và nếu như em đột nhiên quay đầu lại, em sẽ không thấy gì cả? Em sẽ an toàn?
- Cô sẽ an toàn, Renisenb ạ, bởi vì nếu cô đi trên bờ đá, tôi sẽ đi cùng cô và không có gì làm hại được cô cả.
Nhưng Renisenb nhíu mày và lắc đầu:
- Không, Hori, em sẽ đi một mình.
- Nhưng tại sao chớ? Cô bé Renisenb? Cô không sợ sao?
- Sợ chứ. Em nghĩ rằng em sẽ sợ. Nhưng đồng thời đó là điều em phải làm. Mọi người trong nhà hiện nay đang sợ hãi và run rẩy, họ chạy đến Đền Thờ thỉnh bùa về đeo và kêu thét lên rằng không nên đi trên lối này vào lúc chạng vạng. Nhưng thật ra đâu có điều gì huyền bí khiến chị Satipy lảo đảo và té đâu. Chỉ là sự sợ hãi. Sợ hãi vì điều ác mà chị ấy đã làm. Bởi vì cướp mất sự sống của một người trẻ, mạnh khỏe và yêu đời là một tội ác. Còn em, em không làm điều gì ác, vì thế nếu Nofret có thật sự ghét em đi nữa, thì lòng thù ghét của cô ta cũng không làm hại được em. Em tin như vậy. Với lại nếu người ta luôn luôn phải sống trong nỗi sợ hãi thì thà chết đi còn hơn. Vì thế em sẽ vượt qua sự sợ hãi.
- Đó là những lời thật can đảm, Renisenb ạ.
- Có lẽ nó can đảm hơn là em cảm thấy, anh Hori ạ. - Nàng mỉm mắt nhìn anh, mỉm cười. Nàng đứng lên - Nhưng em cảm thấy nói ra điều ấy thật tốt.
Hori cũng đứng lên bên cạnh nàng:
- Tôi sẽ nhớ mãi những lời cô, Renisenb ạ. Vâng, tôi nhớ cái cách cô ngẩng đầu và nói điều đó. Nó biểu thị lòng can đảm và sự thật mà tôi luôn luôn thấy ở tâm hồn cô.
Anh nắm lấy tay nàng:
- Hãy nhìn xem, Renisenb. Từ đây hãy nhìn qua thung lũng đến tận sông lớn và xa hơn nữa. Đó là Ai Cập, xứ sở của chúng ta. Bị xâu xé bởi chiến tranh và xung đột trong hàng bao năm trời, bị phân chia thành những vương quốc nhỏ, nhưng giờ đây không bao lâu nữa, chúng sẽ lại tập hợp thành một quốc gia thống nhất. Cả Thượng Ai Cập và Hạ Ai Cập lại hợp thành một. Tôi hy vọng và ao ước Ai Cập sẽ phục hồi lại sự lớn lao ngày trước. Vào ngày đó tổ quốc chúng ta sẽ cần đến những người đàn ông và đàn bà có đủ con tim và dũng khí, những người phụ nữ như cô, Renisenb ạ. Không phải là những người đàn ông như Imhotep, luôn luôn bận rộn với những chuyện lời lỗ hẹp hòi. Không phải những người như Sobek, lười biếng và huênh hoang. Không phải những cậu bé như Ipy, người chỉ biết mình kiếm được gì. Cũng không phải cả những người con trai siêng năng, chân thật như Yahmose... Ngồi nơi đây, giữa những người chết theo đúng nghĩa đen của nó, tính toán lời lỗ, tôi đi đến chỗ nhận ra rằng có những cái được không thể tính bằng của cải, có những cái mất còn tệ hại hơn việc mất một mùa lúa... Tôi nhìn Sông Lớn và tôi thấy dòng máu sống động của Ai Cập đã hiện hữu trước khi chúng ta ra đời và sẽ còn hiện hữu sau khi chúng ta chết. Sống và chết, Renisenb ạ, không phải là vấn đề lớn lao lắm đâu. Tôi là Hori, một người làm công cho Imhotep, nhưng khi đứng đây nhìn trên khắp Ai Cập, tôi biết đến một nỗi thanh bình, vâng, một niềm hoan lạc mà giá có ai đem chức quốc vương Ai Cập đổi lấy nó, tôi cũng không đổi. Cô có hiểu điều tôi nói không Renisenb?
- Em cũng nghĩ thế, anh Hori ạ, một ít thôi. Anh khác với những người dưới kia, có một lúc nào đó em đã từng hiểu như vậy. Và những lúc em ở đây với anh, em cảm thấy điều mà anh cảm thấy, nhưng mơ hồ. Nhưng em hiểu lời anh nói. Khi em ở đây thì những việc dưới kia - nàng đưa tay chỉ xuống dưới - có vẻ không còn quan trọng nữa. Những xung đột, những hận thù, những sự huyên náo không ngừng dưới ấy. Ở đây, người ta thoát lên trên tất cả.
Nàng ngừng nói, cặp mày nhăn lại, rồi tiếp tục, giọng hơi lắp bắp:
- Đôi khi em... em sung sướng được thoát ra. Thế nhưng em cũng không rõ nữa... có một cái gì đó - dưới kia - gọi em trở lại.
Hori buông tay nàng và bước lại một bước:
- Vâng, tôi thấy. Kameni đang hát trong sân nhà.
- Anh nói gì vậy, anh Hori? Em không nghĩ đến Kameni.
- Có thể cô không nghĩ đến Kameni. Nhưng đồng thời tôi nghĩ rằng cô đang nghe Kameni mà cô không biết.
Renisenb chăm chăm nhìn anh, mày nhăn lại:
- Anh nói gì lạ quá, anh Hori ạ. Đứng từ đây ta không thể nghe Kameni hát. Xa quá mà.
Hori nhẹ nhàng thở dài và lắc đầu. Sự vui thú trong ánh mắt anh làm nàng ngạc nhiên. Nàng cảm thấy hơi tức giận và ngỡ ngàng bởi vì nàng không thể hiểu nổi.
Bình luận truyện