Qua khỏi ngã ba một đoạn rẽ vào là đến bến chợ, từ hai hướng khác cũng có ghe xuồng cập bến. Nương ra giúp cha cập vào bờ, An ca mang đồ ra mũi ghe. Ghe vào sau cập sát ghe trước, rồi mọi người bước qua hàng dài ghe chòng chành đi vào. Mai chưa đi quen và bước chân cô nhỏ nên lúc bước qua khe hở giữa hai ghe chới với. Cha nắm tay cho cô đứng vững.

– Lên cha cõng.

Mai nhìn cha đang vác túi đường nặng trịch nên lắc đầu.

– Cha đi trước đi, con đi chậm là được.

Chưa nói xong cô nghe tiếng phì cười, nhìn phía sau có thằng nhóc lùn hơn cô đang nhanh nhẹn nhảy qua từng chiếc ghe. Nhóc con không mang giày, hai bàn chân đen chắc nịch. Hừ, vái cho ngươi đạp trúng dằm gỗ thốn chân! Cô lầm bầm trong miệng, né qua cho nó đi trước.

Phía ngoài bờ sông bán gạo, cá, tôm sống; khoảng đất trống lớn bên trong người bán ngồi thành từng nhóm. Trong chợ có mười mấy gian nhà, họ đặt sạp bán hàng trước cửa, người từ nơi khác đến thì cứ chọn chỗ trống mà bày hàng. Nương và An ca quen thuộc đi thẳng đến góc cây to. An ca nhặt mấy cục đá kê lên cao, đăt rổ tre lên rồi xếp đường ra. Cha và nương lo đặt và nhóm bếp.

Mai nhìn ngó xung quanh, ở đây họp chợ trễ hơn chợ làng, chắc nhiều người từ xa đến. Mặt trời đã lên nhưng người chưa đông lắm. Nghe nương nói phía trong cách chợ một khoảng có hai ngôi làng lớn có vài nhà bán tạp hoá, có nhà bán đường nữa.

Thấy cha nhóm bếp có hai thím hiếu kỳ đứng xem. Mai lấy bình to đựng dầu rót một ít ra chén, giới thiệu.

– Thím xem, mỡ thực vật này chiên tôm, xào rau rất ngon, như chiên bằng mỡ heo vậy. Thím chờ chút nương cháu chiên liền, rất nhanh.

Nương cho một ít dầu vào, đợi nóng thì cho rau muống vào xào, nêm nếm gia vị, chín cho ra dĩa. Mai lấy đôi đũa:

– Thím ăn thử đi, rất ngon, béo còn thơm,

Mai tự gắp cho mình ăn trước, rồi mới đưa đôi đũa khác cho thím đó. Bà thấy rau xào xanh um, bóng loáng dầu, mùi dầu và gia vị thơm thơm cũng gắp ăn thử.

– Ngon phải không thím, mỡ thực vật này nhà cháu tự làm, ăn ngon mà rẻ nữa.

Lúc Mai đang bán bên này thì nương đã chiên thêm mấy con tôm, cô gắp con tôm được lột vỏ ướp gia vị hồng hồng thơm thơm mời.

– Mỡ này mua về để lâu được, ở nhà thím ướp gia vị tôm cá xong, chiên ăn còn ngon hơn nhà cháu làm nữa.

An ca liếc Mai đang ba hoa, lột vỏ khối đường mẫu ra.

– Thím xem đường nhà con làm đi, rất ngọt đó.

Cô nhanh tay cắt miếng đường,

– Không cần, lần trước ta mua đường nhà cháu rồi.

– A, vậy … cảm ơn thím.

– Dầu bán nhiêu tiền?

A, chờ câu hỏi này đây.

– Một ống tre như vậy là 15 văn, một ống này ăn được một đến hai tháng, chiên cá, xào rau đều ngon.

Giá này là ở nhà đã tính toán, cần ba trái dừa mới nấu được một ống, giá mỡ heo là ba mươi văn thắn ra một chén mỡ, gần một nửa ống. Nên giá này là hợp lý, nếu 15 bán không được sẽ giảm 12 văn, rẻ hơn thì Mai không muốn bán, đi chợ xa rất vất vả đó.

Mùi tôm chiên, rau xào thu hút thêm hai mẹ con đến xem. A, đứa nhỏ này là khách mà Mai đang cần. Mai gắp một con tôm cho đứa bé, nó há miệng ăn rồi đòi thêm một con nữa.

– Thím mua mỡ thực vật này về chiên tôm cá cho đệ đệ ăn, rất ngon, mau lớn nữa.

An ca nói rất hay, Mai muốn đưa ngón cái khen ngợi!

– Thím mua một ống.

Người mẹ nào nghe nói con mau lớn mà không thích, quyết định rất nhanh. Thím đầu tiên chẳng những mua dầu mà còn mua thêm đường.

Bếp lửa ấm áp, mùi thức ăn nóng toả ra thu hút giác quan con người. Lúc đầu ai cũng thấy lạ cái gì là mỡ thực vật, ăn vào thì có vị béo, không béo như mỡ heo nhưng cũng thay đổi khẩu vị.

Có một tỷ muốn mua một nửa ống, nương chiều ý bán nửa giá 8 văn. Lần sau làm mấy ống nhỏ hơn, bán nhanh hơn, dù sao xung quanh đa số là nhà nghèo như nhà Mai vậy.

Nói đa số vì hôm trước nghe mấy thím trong chợ nói nhà Hồ phú hộ làng bên rất giàu, nhà có hơn trăm mẫu ruộng, có người hầu. Nhà chú Nguyễn cha Tùng ca cũng khá giả, nhìn quần áo ca ấy mặc là biết. Chỗ nhà ông bà ngoại cũng có nhiều phú hộ, miệt trong không loạn lạc, không giặc cướp, người dân định cư lâu đời, tích luỹ được của cải nên đời sống sẽ giàu có, sung túc.

Nương muốn mua ít thịt về đãi cậu mợ và cho mấy đứa nhỏ đổi món nên để quầy hàng cho cha và An ca bán, dắt theo Mai đi xem các sạp bán thịt. Có một sạp bán thịt heo, một sạp bán gà rừng, chồn săn được từ trên núi. Thịt heo năm văn một lạng (1), một cân tám mươi văn (2), mỡ heo và xương rẻ hơn. Nương mua một cân thịt ba chỉ và một cân xương sườn, thêm tiêu hạt.

– Nương định nấu món gì?

– Nương đổ bánh xèo, cậu hai con thích ăn bánh xèo, bà ngoại cũng thích. Xương heo nấu canh đu đủ rất ngọt.

– A, lâu rồi không ăn bánh xèo,

Mai cười hớn hở ôm rổ đựng thịt đi trước. Nguyễn thị nhìn con gái vui vẻ cũng cười, cũng không thể để con nhịn miệng, ráng làm thêm đường và dầu mua cho mấy đứa nhỏ thịt, vải may quần áo nữa.

Mai nhìn hạt tiêu khô sần sùi hỏi:

– Nương ơi, hạt tiêu có trồng được không? Sao nhà mình không trồng?

– Dây tiêu khó trồng, ngập nước nó chết, mà nó hay bị mốc hạt không ăn được.

À, mấy hôm nay Mai tự khoanh một khoảng đất ở cuối vườn, cô thấy cây nào có thể làm thuốc, gia vị hay nhìn quen quen mọc dại xung quanh thì đều đào gốc mang về trồng. Lúc trước cô có xem mấy sách về cây thuốc nam nhưng chỉ nhìn hình, không thấy cây thực nên không biết rõ lắm, cô nghĩ mình cứ trồng rồi từ từ vừa nhớ lại vừa tìm hiểu ở cửa hiệu thuốc. Dù sao cô còn nhỏ cha nương chỉ bảo ở nhà phụ a Cúc làm việc vặt, ngoài đồng không cần cô.